Zanim whisky trafi na podniebienie miłośnika tego trunku, przechodzi wiele etapów. Podczas destylacji trafia do miedzianych destylatorów, podczas dojrzewania do dębowych beczek, po osiągnięciu idealnej dojrzałości rozlewana jest do butelek, a następnie ląduje w kieliszku, abyśmy mogli się nią delektować.

Każdy z tych etapów odgrywa ważną rolę w procesie produkcji szkockiej whisky i sprawia, że jest ona tak uwielbianym trunkiem. Jednak wybór beczki ma kluczowe znaczenie dla smaku, koloru i aromatu whisky. 

W polszczyźnie termin „beczka” określa różne pojemniki wykorzystywane w procesie produkcji tego trunku. Ale w języku angielskim rozróżnia się między „barrel” a „cask”. Wyjaśnijmy tę niejasność, analizując różnice między „barrel” a „cask” oraz podobieństwa między nimi.

Chociaż terminy te są często używane zamiennie, należy dokonać istotnego rozróżnienia. Cask to duży pojemnik z wybrzuszonym środkiem, tradycyjnie wykonany z drewnianych klepek i połączony drewnianymi lub metalowymi obręczami. „Cask” to szeroka kategoria obejmująca wszelkie drewniane naczynia używane do leżakowania whisky i przechowywania innych alkoholi, takich jak wino i sherry. Z kolei „barrel” to pojemnik o określonych wymiarach należący do tej kategorii, często kojarzony z charakterystycznymi cechami i pojemnością.

Zasadniczo każda barrel to cask, ale nie każda cask to barrel. Wszystkie dojrzewające szkockie whisky są przechowywane w dębowych beczkach (cask), ale mają one różne kształty i rozmiary oraz różną historię, a każda z nich wnosi do procesu dojrzewania własne niuanse smakowe. Na przykład niektóre whisky dojrzewają w beczkach po rumie, dzięki czemu mogą nabrać niektórych cech charakterystycznych dla trunku, który był w nich wcześniej przechowywany. Kiedy więc następnym razem usłyszysz, jak ktoś wspomina o „barrel” lub „cask”, pamiętaj: to nie tylko semantyka — to kwestia istoty samej whisky.

W przypadku beczek do whisky rozmiar ma znaczenie. Każdy rozmiar nadaje dojrzewającemu trunkowi niepowtarzalne cechy podczas procesu leżakowania w beczce, dlatego producenci starannie dobierają rodzaj używanych beczek. 

Niektóre rozmiary beczek są bardziej popularne w Stanach Zjednoczonych, inne natomiast częściej spotyka się w regionach Szkocji słynących z produkcji whisky. 

Oto przegląd najpopularniejszych rozmiarów beczek do whisky:

Te ogromne beczki, wykonane z amerykańskiego dębu, mieszczą do 700 litrów płynu. Tradycyjnie są one używane do produkcji amerykańskiej whiskey, ale rzadko spotyka się je w produkcji whisky szkockiej, ponieważ ich pojemność jest zbyt zbliżona do maksymalnej dopuszczalnej wielkości pojemników.

Puncheon ma pojemność od 500 do 700 litrów. Te większe beczki są często używane do leżakowania lub mieszania dużych ilości whisky. W produkcji szkockiej whisky są one mniej popularne, ale można je znaleźć w niektórych destylarniach, które eksperymentują z różnymi technikami leżakowania i rodzajami whisky.

Butt, protoplasta wszystkich beczek do whisky, mieści aż 500 litrów bursztynowego trunku. Pojemniki te, tradycyjnie używane do leżakowania sherry, są cenione za dużą pojemność i właściwości nadające whisky głęboki, owocowy smak.

Pojemniki typu port pipe należą do największych beczek i mogą pomieścić od 350 litrów płynu. Jak sama nazwa wskazuje, początkowo były one używane do leżakowania porto. Po zmianie przeznaczenia na dojrzewanie whisky pojemniki port pipe nadają trunkowi bogaty, owocowy smak i głęboki rubinowy kolor.

Beczka hogshead, o pojemności 250 litrów, jest o połowę mniejsza od butt, ale nadal ma w sobie moc. Często w tej roli występują beczki po bourbonie, ponieważ zapewniają one zrównoważone połączenie dębowego posmaku i słodyczy — nic dziwnego, że cieszą się one popularnością wśród destylatorów.

Ten klasyczny pojemnik mieści 200 litrów whisky i należy do najbardziej znanych rodzajów dębowych cask. Te uniwersalne zbiorniki są powszechnie stosowane zarówno w produkcji bourbona, jak i szkockiej whisky, nadając dojrzewającemu trunkowi harmonijne nuty dębu, wanilii i karmelu.

Te mniejsze beczki, o pojemności 125 litrów, czyli jednej czwartej objętości butt, ceni się za zdolność do nadania trunkowi wyrazistego smaku w krótszym czasie. Są one powszechnie stosowane do leżakowania szkockiej whisky, szczególnie w tradycyjnych destylarniach, które starają się odtworzyć historyczne metody. Termin „quarter cask” może również odnosić się do 50-litrowych pojemników, które są o jedną czwartą mniejsze od beczek typu butt, ale mają takie same proporcje jak American standard barrel.

Mała, ale funkcjonalna beczka octave mieści zaledwie 50 litrów whisky. Ze względu na niewielkie rozmiary beczka ta przyspiesza proces starzenia dzięki zwiększonemu stosunkowi powierzchni do objętości. Można się spodziewać intensywnych aromatów, szybkiego dojrzewania i większego odsetka „daniny dla aniołów”.

Blood-tub to jedna z najmniejszych beczek używanych do leżakowania whisky, mieszcząca zazwyczaj od 30 do 40 litrów płynu. Chociaż pojemniki typu blood-tub są stosunkowo rzadkie w komercyjnej produkcji whisky, sporadycznie wykorzystuje się je do eksperymentalnego leżakowania lub w produkcji małych partii, gdzie pożądana jest intensywniejsza interakcja między alkoholem a drewnem. W większości przypadków są one używane jako prywatne beczki dla jednej osoby.

Skoro już wyjaśniliśmy sekret rozmiarów beczek, przejdźmy do kolejnego terminu związanego z whisky: single barrel. Kiedy na etykiecie whisky pojawia się napis „single barrel”, oznacza to zazwyczaj, że trunek został pozyskany z jednej beczki, bez mieszania z zawartością innych beczek. Oznaczenie to gwarantuje wyjątkowy profil smakowy, ukształtowany przez unikalne cechy danej beczki.

Skoro „single barrel” odnosi się do whisky pochodzącej z jednej beczki, to „double barrel” musi oznaczać, że whisky jest mieszanką alkoholu z dwóch beczek, prawda? Czasami tak, ale nie zawsze. 

Ze względu na pewną niejasność w definicjach prawnych terminów „single barrel” i „double barrel”, termin „double barrel” może również odnosić się do whisky, która dojrzewała przez pewien czas w jednej beczce, a następnie została przeniesiona do drugiej. Producenci mogą również używać terminów „single cask”, „double cask” i „triple cask”, aby podkreślić, do ilu beczek whisky została przeniesiona.

Teraz, gdy znasz już różnicę między „barrel” a „cask” w kontekście whisky, możesz odkryć wiele innych ciekawostek, dzięki którym jeszcze bardziej docenisz ten wyjątkowy trunek. Poznaj różnice między single malt a double malt lub wróć do podstaw i sprawdź, z czego powstaje whisky.